Zijn Japanners aardig? Een blik op Japanse gastvrijheid en cultuur
Zijn Japanners aardig? Maar dan ook echt oprecht aardig? Het is een vraag die veel mensen stellen voordat ze naar het land van de rijzende zon reizen. De vriendelijkheid van Japanners is bijna een legende op zichzelf. In deze blog behandelen we het concept omotenashi. Maak je klaar voor een ontdekkingstocht langs beleefdheid, gastvrijheid en hoe cultuurverschillen soms voor hilarische momenten zorgen.
De kern van Japanse beleefdheid
Stap je Japan binnen, dan merk je het meteen: beleefdheid zit hier in het DNA. Bij iedereen. Van het diep buigen bij een begroeting tot je aankopen, met zorg voor elk detail, netjes verpakt in een winkel. In Japan is beleefdheid bijna een nationale sport. En hier hebben ze een woord voor: ‘Omotenashi’.
Omotenashi
‘Omotenashi’ is een typisch Japans concept waar geen eenvoudige vertaling voor bestaat. Het staat voor een diepe, bijna intuïtieve gastvrijheid en draait om het inspelen op wat iemand nodig heeft, vaak zonder dat je erom vraagt. Je zou bijna denken dat de Japanners het kunnen ruiken als je iets nodig hebt. Vraag je je af “zijn Japanners aardig?” dan is omotenashi een van de eerste redenen waarom dat zo is. Dit concept wordt overal in Japan tot in de puntjes uitgevoerd en is voor veel reizigers even indrukwekkend als de tempels, het eten en de natuur.
Omotenashi, een paar voorbeelden
Het zit in Japan niet alleen in de high-end restaurants of luxe hotels, maar bijvoorbeeld ook in fastfoodketens. Bij de Japanse McDonald’s krijg je niet alleen je frietjes maar ook de trots van de medewerkers alsof ze je net een gastronomisch meesterwerk hebben geserveerd. En dit is niet overdreven.
Een ander voorbeeld is Universal Studios. Als je denkt dat het personeel in Universal Studio’s slechts voor de lol high-fives uitdeelt, think again! Zodra je een minigame speelt in Super Mario World, word je aangemoedigd met een enthousiasme waar zelfs de meest gepassioneerde sportcoach jaloers op zou zijn. En dat houden ze de hele dag vol. Je zou bijna vergeten dat het hun werk is.
Bij een McDonald’s een burger bestellen en de service krijgen dat je van een Michelinster maaltijd mag verwachten, dát is de magie van omotenashi.
In de straten van steden als Kyoto en Tokyo staan verkopers en winkelpersoneel klaar om je te helpen, zelfs als de taalbarrière zo groot is en je Japans zo beperkt als de gemiddelde toerist die “konnichiwa” en “sushi” kent. Ze zullen alles uit de kast trekken om je te helpen, van wilde gebaren tot het erbij halen van een tolk-app. Soms voelt het bijna gênant, maar voor hen is het volkomen normaal. Jij bent hun gast en dat betekent dat jouw ervaring telt, tot aan het laatste detail. Het gevoel van gastvrijheid maakt het antwoord op zijn Japanners aardig? steeds duidelijker: absoluut, en op manieren die je keer op keer zullen verrassen.
Het gevoel van omotenashi gaat verder dan de individuele service. Het lijkt wel alsof elke Japanner collectief heeft afgesproken om elke gast als een speciale bezoeker te behandelen. Je ziet het niet alleen in interacties in hotels of winkels maar zelfs in het geduld waarmee voorbijgangers je de weg wijzen of het gemak waarmee ze je helpen als je een beetje verloren lijkt. Het is een onuitgesproken belofte dat elke gast telt en dat je ervaring wordt gekoesterd als een kostbaar geschenk.
Een uitleg over de oorsprong van omotenashi!
Zijn Japanners écht aardig? Het spanningsveld tussen Tatemae en Honne
Tatemae (建前) en Honne (本音) zijn twee kernbegrippen in de Japanse cultuur die betrekking hebben op de balans tussen persoonlijke gevoelens en sociale verwachtingen. Ze kunnen soms ingewikkeld zijn om te begrijpen, zeker voor westerlingen. Het gaat om de manier van communiceren die sterk beïnvloed is door sociale harmonie en beleefdheid, zaken die in Japan van groot belang zijn.
Wat is Tatemae?
Tatemae betekent letterlijk “publiek gezicht”. Het verwijst naar de sociale façade, oftewel de manier waarop iemand zich gedraagt in overeenstemming met wat de samenleving van hem of haar verwacht. Tatemae is hoe je je presenteert in het openbaar. Vaak door middel van beleefdheid, tact en soms zelfs het verbergen van echte gevoelens om anderen niet in verlegenheid te brengen. Het komt veel voor in Japan omdat hier veel waarde wordt gehecht aan harmonie binnen groepen, zoals op het werk, op school, of zelfs binnen de familie.
De vraag ‘zijn Japanners aardig?’ kan hierdoor een dubbele laag hebben. De beleefdheid die je ervaart is soms een kwestie van sociale harmonie, maar dat maakt het niet minder oprecht.
Een voorbeeld. Stel je voor dat een Japanner een collega uitnodigt om samen uit eten te gaan, ook al heeft hij eigenlijk geen zin of tijd. Dit doet hij uit beleefdheid en respect voor zijn collega, niet per se omdat hij er oprecht zin in heeft. Dit soort sociale afspraken en subtiele gedragingen zijn onderdeel van Tatemae, het voldoen aan de verwachtingen van de samenleving.
Wat is Honne?
Honne, daarentegen, betekent “echte gevoelens” of “innerlijke gevoelens”. Het verwijst naar iemands authentieke emoties, gedachten en verlangens. Honne komt vaak alleen naar voren bij mensen die heel dicht bij iemand staan zoals familieleden of goede vrienden. Hier kunnen Japanners zich vrijer voelen om eerlijk te zeggen wat ze denken en voelen, zonder rekening te houden met de sociale verwachtingen die anders op hen zouden drukken.
Een simpel voorbeeld van Honne is dat iemand misschien echt moe is en liever naar huis zou gaan in plaats van met een groep collega’s uit eten te gaan, maar dit houdt hij voor zich om de ander niet te kwetsen. In een privéomgeving met goede vrienden zou hij misschien wel eerlijk kunnen zeggen dat hij te moe is en gewoon naar huis wil.
Hoe werken Tatemae en Honne samen?
Tatemae en Honne zijn niet per se tegenstrijdig maar eerder complementair en essentieel voor de Japanse sociale dynamiek. Deze begrippen zorgen ervoor dat Japanners in staat zijn om harmonie en stabiliteit te bewaren in hun relaties. Vooral in situaties waar conflicten zouden kunnen ontstaan door het uiten van persoonlijke gevoelens zoals werk of families.
Deze balans kan ervoor zorgen dat Japanners altijd vriendelijk overkomen, ook al voelen ze zich misschien niet altijd zo. Maar juist die inspanning om conflicten te vermijden en respect te tonen is een essentieel onderdeel van hun cultuur. Vraag je je dus af, zijn Japanners aardig? Dan is het antwoord niet alleen een reflectie van hun oprechtheid, maar ook van hun streven naar sociale harmonie.
In de westerse cultuur zou dit gezien kunnen worden als niet authentiek of onoprecht, maar in Japan is het een noodzakelijk middel om harmonie en vrede in sociale groepen te waarborgen. In de Japanse cultuur is het respect voor anderen en het vermijden van conflicten namelijk belangrijker dan het uiten van persoonlijke gevoelens in het openbaar. Dit maakt het reizen naar Japan met kinderen wel erg makkelijk. Ook zeker in combinatie met de spreekwoordelijke Gaijin pass zal je jezelf zelden in een negatieve situatie bevinden.
Zijn Japanners aardig voor toeristen en gezinnen met kinderen?
Absoluut. Als je met kinderen reist, merk je vaak een extra laag van vriendelijkheid en geduld. Kinderen worden in Japan als kostbaar gezien, en dat voel je in kleine gebaren: van restaurantpersoneel dat spontaan een kindvriendelijke maaltijd samenstelt tot treinreizigers die een glimlach schenken aan je kleintje.
Het antwoord op de vraag zijn Japanners aardig? krijgt extra betekenis als je de warmte en hulpvaardigheid ervaart die families met kinderen regelmatig meemaken.
Een persoonlijk voorbeeld: tijdens een treinreis door Tokyo bood een Japanse dame ons zelfgemaakte snacks aan voor de kinderen, met een glimlach die ons een warm gevoel gaf. En nee, dat was geen uitzondering – dit soort momenten zijn typisch Japans.
Culturele verschillen en grappige misverstanden
De Japanse gastvrijheid is legendarisch maar culturele verschillen kunnen soms leiden tot grappige of ronduit verwarrende situaties. Zijn Japanners aardig? betekent soms ook: zijn ze geduldig met misverstanden? Zeker naar reizigers zijn ze, door omotenashi, erg geduldig en vergevensgezind.
Een mooi voorbeeld is onderstaand bord. Hier wordt gewaarschuwd dat wanneer je de lokale parkeer regels overtreed je een boete zal ontvangen. Dit vergezeld met een buiging, waarvan zeker wordt gemaakt dat deze buiging 45 graden en dus van betekenis is. Om de boodschap te verzachten? Althans, dat denken we dan!
Indirecte communicatie
Japanners zeggen niet graag rechtstreeks “nee.” Nee, dat zou te simpel zijn. In plaats daarvan krijg je iets als “hmm, ik zal het overwegen” of “dat is misschien mogelijk.” Voor wie van directheid houdt, kan dit voelen als een potje Hints zonder hints maar het voorkomt ongemakkelijke situaties en iedereen blijft blij. Een andere situatie, waarin je jezelf niet heel snel in zou begeven wanneer je als toerist Japan bezoekt is de volgende. Wanneer je op bezoek bent bij een Japanner en deze biedt je na verloop van tijd een kop groene thee aan wordt eigenlijk gezegd… Dit was leuk, moeten we nog een keer doen maar nu moet je echt naar huis! Over indirect gesproken!
Respect voor privacy
Japanners houden van privacy en persoonlijke ruimte. Japanners respecteren graag ieders persoonlijke bubbel, wat soms wat afstandelijk kan lijken. Ook vrienden of collega’s begroeten elkaar zonder elkaar aan te raken. Geen zorgen: het is niet persoonlijk en ze vinden je niet raar, ze zijn gewoon voorzichtig. Vriendschap sluiten kost wat tijd maar voor je het weet ben je in je yukata karaoke aan het zingen! Al is hier soms wel wat alcohol voor nodig!
Obstakels voor buitenlanders in Japan
Niet alles gaat zonder hobbels voor buitenlanders in Japan, dus hier zijn enkele aandachtspunten voor je avontuur.
Taalbarrière
Hoewel veel Japanners wat Engels leren op school, krijg je vaak te horen: “Ehh… no English.” Ze zijn misschien wat verlegen en willen het liefst een perfect antwoord geven, dus een paar woorden Japans leren doet vaak wonderen. Een welgemeend arigato opent deuren.
Vriendschappen
Vriendschap kan in Japan aanvoelen als lid worden van een geheime club. Japanners zijn vaak terughoudend en bouwen hechte kringen. Maar wanneer je eenmaal “binnen” bent, ben je er ook echt bij! Inclusief karaokeavonden en de beste ramen tips.
Dus, zijn Japanners aardig? Het oordeel van een reiziger
Met alles wat we hebben meegemaakt in Japan kunnen we zonder twijfel antwoord geven op de vraag: zijn Japanners aardig? Ja! Ze zijn niet alleen aardig, maar hun vriendelijkheid is diepgeworteld in hun cultuur. Van het concept omotenashi tot hun geduld met toeristen, Japanners laten je voelen dat je welkom bent.Kleine uitzondering is dat het algemeen geaccepteerd is dat oude mannen deze sociale normen wat los ‘mogen’ laten. Dit heeft met de culturele status van oude mannen te maken.
Persoonlijke verhalen
We horen vaak over de mooie tempels, lekkere ramen en een geisha die reizigers hebben gezien. Maar ook heeft iedereen verhalen over de warme vriendelijkheid van de mensen die ze tegenkomen.
Denk aan locals die je uitnodigen voor een theeceremonie, of een winkelbediende die er een halve speurtocht door zijn winkel van maakt om je te helpen aan dat ene specifieke onderdeeltje. Zelf zijn we een keer in een kroeg uitgenodigd voor een ‘open mic’ avond en hebben ze ons net zo lang aangemoedigd tot ook wij ook op het podium stonden. Ja, er zijn beelden van!
Jouw ervaringen
Heb jij zelf een ervaring gehad in Japan waarbij de vriendelijkheid van Japanners je verraste? Deel het hieronder in de reacties – we horen graag jouw verhalen over hoe omotenashi en de Japanse cultuur jou hebben geraakt!
